Cümbüş Nasıl Bir Çalgı Aletidir?

Cumhuriyetin ilk yıllarında önemli sanatçılardan Zeynel Abidin tarafından bulunan cümbüş bir saz çeşididir. Sanatçı bulduğu bu yeni çalgıyı 1930 yılında ilk olarak Cumhurbaşkanı’na tanıtmıştır.

Ses oldukça gür olan çalgı herkes tarafından beğenilmiş ve eğlence anlamına gelen cümbüş ismi Atatürk tarafından verilmiştir. Cümbüş bir başka telli çalgı olan ud ile benzerlik göstermektedir.

Bunun yanı sıra Amerikan banjosu ile de benzerlik gösterdiği söylenen cümbüşün sesi bir hayli gür çıkmaktadır. Özel olarak icat edilen cümbüş ilk yıllarda elektronik aletler ve mikrofon olmadığından bu özelliği dikkat çekmiştir.

Bunun peşi sıra, toptan Türk çalgısı olması da o yıllarda yerli mallara ve üretime olan eğilimden dolayı son derece dikkat çekici olmuştur. Bu özelliği sebebi ile telleri değiştirilerek gitar, mandolin gibi türlü telli enstrümanlar elde edilmektedir.

Çağımızda ise oldukça değişik çeşitlerde cümbüşler üretilmektedir. Normal standart cümbüş, çelikten ortaya çıkar ve 12 adet tele sahiptir. Bu teller 2’şer 2’şer olmak üzere toplam 6 tanedir. Genel olarak perdesizdir.

Gövdesi yuvarlak şekilde olan cümbüşün isteğe göre gövdesi metal ya da ahşap olabilir. Metal kasa tercih edildiğinde daha gür ve akustik bir ses çıkmaktadır. 10 değişik tür cümbüş bulunur. Bunlardan bazıları ise cümbüş, tambur cümbüş ve mandolin cümbüş olarak sıralanabilir.

Yay ile çalınan cümbüşe yaylı cümbüş denmektedir. Yaylı cümbüş, çalınma hali itibari ile çelloyu andırmaktadır. Hava değişimlerinden hızlı etkilenen cümbüşün akort bozulması sıklıkla ortaya çıkmaktadır.

Ud ile taşıdığı benzerlikten dolayı, ud yerine orkestra içerisinde sıklıkla çalınmaktadır. Türkiye’de en çok tercih edildiği yöreler ise Şanlıurfa, Elazığ ve Kerkük olarak sıralanabilir.